Katarakt sıkça yaşa nazaran sınıflandırılan bir hastalıktır. Doğuştan gelen katarakta konjenital katarakt, yaş ile birlikte ortaya çıkan tipe ise senil katarakt denir.
Gözün içinde yer alan, hudut ve damar içermeyen mercek üzerinde bulanık kısımların oluşması, saydamlığını kaybetmesi, kahverengi ve sarı renklenmelerin oluşmasıyla ortaya çıkan, görme duyusunun azalması ile sonuçlanan hastalıktır. Katarakt gözlerin her ikisinde ya da yalnızca birinde görünebilse de çoğunlukla bir göz başkasına nazaran daha fazla etkilenir.
Normal şartlarda saydam olan mercek, ışığı gözün gerisine ileterek net bir biçimde görme duyusunun çalışmasını sağlar. Fakat merceğin bir kısmının bulanıklaşması durumunda ışık yeteri kadar içeri giremez ve görüş etkilenir. Tedavi edilmeyen durumlarda bulanık alanlar genişler ve sayı olarak artar. Bulanıklık arttıkça görüş daha fazla etkilenir ve kişiyi günlük işlerini yapamaz hâle getirir.
Çoğunlukla yaşa bağlı olarak gelişen katarakt, birtakım durumlarda sistemik hastalıklar, kimi göz hastalıkları, ilaç kullanımı, ya da travmalar sonucunda ya da doğumsal olarak yeni doğan bebeklerde ortaya çıkabilir. Doğuştan gelen konjenital katarakt, şayet bebeğin göz bebeğini büsbütün kapatacak biçimde ise süratle opere edilmelidir. 3 yaşın altındaki bebeklerde gözün fizikî gelişimi tam olarak tamamlanmadığından operasyon sırasında lens implantasyonu yapılmaz.
Yaşlanmaya bağlı olarak gelişen senil kataraktın, %50 oranında genetik geçişli olduğu bilinse de şimdi bu duruma yol açan gen tespit edilememiştir. Bu yüzden 40 yaş ve üzeri bireylerin 2 ile 4 yıl aralıklarla detaylı göz muayenesi yaptırması kıymetlidir. 55 yaşından sonra 1 ile 3 yıl; 65 yaşından sora ise 1 ile 2 yılda bir uzman bir tabibe muayene olmaları önerilir.
KATARAKT NEDEN OLUR?
Görme sistemimizin ana ögelerinden olan göz merceğimizin yapısında yüklü olarak su ve protein bulunur. Yaşımız ilerledikçe bu proteinlerde parçalanma süreci başlar. Parçalanan protein parçacıkları vakitle göz merceğimizin bulanıklaşmasına neden olarak görmemizi bozar.
Yaşlanma dışında katarakta neden olabilecek öteki meseleler şöyle sıralanabilir:
-Sigara kullanımı,
-Güneş ışıklarına fazla maruz kalmak,
-Göze alınan darbeler,
-Diyabet,
-Yüksek ölçüde alkol tüketimi,
-Genetik miras,
-Radyasyon tedavisi görmek,
-Daha evvel geçirilmiş göz ameliyatları,
-Kullanılan birtakım ilaçlar (Steroidler, birtakım romatizma ilaçları, birtakım psikiyatri ilaçları)
-Kirli hava koşulları
KATARAKT BELİRTİLERİ NELERDİR?
Hastalar tarafından kataraktın birinci belirtilerinin renklerin canlılığında ve görme kalitesinde azalma formunda tanım edilmektedir. Katarakt belirti ile gelen bir meseledir.
Başlangıç düzeyinde kataraktın görme kalitesinde azalma, otomobil farlarından şiddeti artan bir halde rahatsız olma, alacakaranlıkta ve sisli havalarda ayrıntıları görememe üzere belirtilere neden olmaktadır. Katarakt hastaları renkleri daha çok pastel tonlarda görmektedir. Katarakt belirtisi olan durumlar şu formda maddelenebilir:
-Işıktan rahatsızlık
-Gözde kamaşma
-Göz yorgunluğu, baş ağrısı
-Uzak, yakın görememe,
-Bulanık görme
-Gözlük numarasının değişmesi
-Gece görüşünde düşüş
-Derinlik hissinin kaybolması
-Gözlüksüz daha âlâ yakını görme
-Renklerin solgun görüşmesi
-Araç kullanmada güçlük
-Gazete, mecmua, kitap okumada zorluk
-Dumanlı, buğulu görme
KATARAKT NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Kataraktın en tesirli tedavi usulü cerrahi teşebbüs yani katarakt ameliyatıdır. Katarakta bağlı olarak yaşadığınız problemlerin ömür kalitenizi etkilemediğini düşünüyorsanız tedaviye muhtaçlık duymayabilirsiniz. Erken evre kataraktta görülen rahatsızlıklarla baş etmek için gözlük kullanabilirsiniz. Bulunduğunuz yerin aydınlatma ölçüsünü yükseltmek de sizi rahatlatabilir.
Bu önlemlere karşın görmeniz daha da bulanıklaşırsa, ışık kaynaklarının etrafında hale görüyorsanız, çalışırken görme meseleleriniz nedeniyle işinizi yapamayacak duruma gelirseniz, geceleri araç kullanmakta zorlanırsanız, güneşte dışarı çıkman sizi çok zorluyorsa, çift görmeye başladıysanız katarakt ameliyatını gündeme alma vaktiniz gelmiş demektir.
Hızla katarakt ameliyatı olmanızı gerektirecek bir başka durumsa göz tansiyonunuzun katarakt baskısı nedeniyle yükselmesidir. Çünkü yüksek göz tansiyonu görme sinirlerinizde geri dönüşü olmayan kalıcı hasara neden olabilir.
KATARAKT AMELİYATI NASIL YAPILIR?
Göz etrafı, çoğunlukla lokal anestezi ile uyuşturulur. 2 ile 3 mm. üzere küçük bir tünel kesi oluşturulur ve fakoemülsifikasyon tekniği ile bulanıklaşan mercek, ultrasonik titreşimler ile parçalanarak çıkartılır. Akabinde göz içine yüksek kalitede yapay monofokal ya da multifokal lens yerleştirilerek görme duyusu uygunlaştırılır.
Katarakt operasyonunda takılan lens başka görme kusurlarını da giderdiğinden hastalar gözlüksüz olarak uzağı ve yakını görebilir. Operasyon yaklaşık yarım saat kadar sürer ve sonrasında 3 ile 4 hafta kadar göz damlası kullanımı önerilir.
Katarakt ameliyatından sonra hastanede yatış yapılmasına gerek yoktur. Her iki beğenilen de katarakt mevcut ise, doktorun önerdiği aralıklar ile ameliyatlar gerçekleştirilir; iki göze birebir anda müdahale edilmez. Ameliyattan sonra kimi kısıtlamalar olsa da hastalar birinci günden itibaren gözünü kullanabilir.
KATARAKT AMELİYATI SONRASI
Katarakt ameliyatından sonra kaşıntı ve ağrı görülmesi olağan bir durumdur. Gözünüzün tam olarak uygunlaşması yaklaşık 8 haftayı bulacaktır. Ameliyattan sonraki erken devirde fazla aydınlık yerlerde görmekte zorlanabilirsiniz. Hekiminizin enfeksiyona karşı verdiği damlayı sistemli olarak kullanmalısınız.
İyileşme sürecinde ağır şeyler kaldırmayın, gözünüzü üzerine baskı yaratabilecek durumlardan sakının. Katarakt ameliyatının akabinde görmenizde kıymetli bir ölçüde düzelme olacaktır lakin yeniden de gözlük kullanma gereksiniminiz olabilecektir.